Թվային անվտանգությունը կորոնավիրուսի եւ կարանտինի օրերին

Արդյո՞ք կորոնավիրուսը ավելացնում է կիբեր֊վտանգները։ Իսկ բուն կարանտինը լրացուցիչ սպառնալիքների աղբյուր դարձե՞լ է։ Երկու հարցն էլ ունեն դրական պատասխան։ Հերթով դիտարկեն հիմնական մարտահրավերները եւ դրանց դիմակայելու հնարավորությունները։

Մի քանի կարեւոր հանգամանք գոյություն ունի, որոնք ավելացրել են թվային վտանգները․

ա․ Կարանտինի պատճառով դպրոցականները անցել են օնլայն։ Շատ երեխաների համար ցանցը բացառապես անծանոթ էր մին այս պահը, հատկապես կրթսեր դասարանների։ Եվ երեխաների եւ իրենց ծնողների մեծամասնությունը իրազեկ չեն հիմնական անչափահասների թվային անվտանգության սկզբուքներից

բ․ Մարդիկ ստիպված են անցնել էլեկտրոնային առեւտրի եւ օնլայն ծառայությունների։ Ինչը գնալով ավելացնում է հնարավոր հարձակումները, քանի որ շատերը նման փորձ չունեն, քանի որ Հայաստանոմ էլեկտրոնային առեւտուրը ամենազարգացած ճյուղերից չէր

գ․ Ընդհանուր առմամբ մարդիկ ավելի երկար ժամանակ են մնում ցանցում, ավելի շատ են օգտվում զանազան կայքերից եւ ծառայություններինց, ինչը զուտ վիճակագրորեն շատացնում է վտանգների քանակը։

Այս պահին կիբեր-հանցագործները ակտիվացել են, քանի որ իրենց համար երկու կարեւոր հանգամանք գոյություն ունի․

ա․ Ինտերնետում են հայտնվել մեծ քանակի մարդիկ, որոնք շատ քիչ փորձ ունեն ցանցից օգտվելու
բ․ Ընդհանուր ծանր էմոցիոնալ, տնտեսական, հասարակական մթնոլորտը ավելի խոցելի է դարձնում մարդկանց

Բացի դրանից, այս պահին նաեւ Հայաստանի դեմ են ակտիվացել Ադրբեջանի հաքերային խմբերը, ինչպես նաեւ հատուկ ծառայությունները, որոնք փորձում են սոցցանցերում խուճապ սերմանել՝ օգտվելով հայաստանցիների կոտրած ֆեյսբուքյան հաշիվներից, որոնց միջոցով ապատեղեկատվություն են տարածում։

Հիմնական տարածվող խաբեությունները
Ինտերնետային խաբեությունները Հայաստանում գնալով ավելի են տարածվում։ Եվ վերջին ժամանակները բացասական տենդենցն այն է, որ դրանք հայաֆիկացվում են, օգտագոծվում է հայկական կամ հայաստանյան բովանդակություն, կիրառվում են ավելի ու ավելի լավ հայերենով գրված տեքստեր։

Այսօր ամենատարածվածը՝ դա շահումներն են։ Ամեն տիպի եւ տեսակի։ Ամենատարածվողը դա հայ հայտնիների անունից տարածվող առաջարկն է գրել, օրինակ, ազգանունի առաջին տառը եւ դրա դիմաց ստանալ աստղաբաշխական գումարներ։ Հանդիպում են կեղծ Քիմ Քարդաշյանը, Հներիկ Մխիթարյանը, Սիրուշոն, Սերժ Թանկյանը, Շերը, Ջիգարխանյանը եւ այլն։

  

Ահա մի քանի օրինակ, ինչպես նաեւ հետագա շփման մեսենջերով, եթե մարդ մեկնաբանում է նմանատիպ գրառում



Մարդուն առաջարկվում է ստանալ գումարը՝ բնականաբար, տրամադրելով բանկային քարտի տվյալները։

Վանեցյանի եւ Խաչատրյանի գաղտնալսումը․ տեսանյութի տարածման մի քանի մանրամասն

Գաղտնալսման տեսանյութը տեղադրվել է դեռ սեպտեմբերի 5֊ին broska333 ալիքում։ Որը դեռ 2011 թվականին է ստեղծվել։ Կամ սա շատ երկար քնած ֆեյք ալիք է, կամ դրան կոտրել են եւ օգտվել դրանից։ Սակայն, ամենայն հավանականությամբ, իսպանացի երիտասասրդ գեյմերի ալիք է։ Ինչու են կոտրել ու դրանով տեսանյութը քցել, այլ ոչ պարզապես ստեղծել ալիք էդ պահին․ անհասկանալի է։

Սեպտեմբերի 8֊ի գիշերը սկսել են տարածել ցանցով։ Թվիթերում գնացել ա նորաստեղծ ֆեյքերի միջոցով, օրինակ սրանց․ ArasVaeda, ziecki․ Սրանք իբր լեհեր են։

Զուգահեռ քցել են Reddit սոցցանց նորաստեղծ ֆեյքի միջոցով ֊ Baboor223։

Երկու դեպքում էլ տարածումը չի հաջոցվել։ ՈՆթադրում եմ, որ սկզբից ենթադրվել ա անգլիալեզու լսարանի վրա տանել, հետո դրսից բերել ներս։ Բայց չի գնացել։

Այստեղ կա փորձ հասկանալու, թե երբ է մտել Ֆեյսբուք նյութը։ Բայց միանգամից ասեմ․ լիարժեք չէ։ Քանի որ ինքը Ֆեյսբուքը թույլ չի տալիս նորմալ որոնել ֊ այսինքն հստակ դեռ չգիտենք առաջին տեղադրողին։

Ռուսաստանյան ֆեյքերի ֆաբրիկան Թվիթերում․ գրառումներ Հայաստանի վերաբերյալ

ԱՄՆ֊ում արդեն երկար ժամանակ ուսումնասիրվում է Ռուսաստանի Դաշնության պետական մակարդակով ենթադրաբար սոցիալական ցանցերում հակաամերիակյան գործողությունների թեման։ Ենթադրվում է, որ մեծ քանակի թրոլլեր, ֆեյք պրոֆիլներ ունեցել են մանիպուկյատիվ, քարոզչական ազդեցություն ամերիկյան հասարակության վրա։

Նույն թրոլլերը ազդեցությւոն ունեն նաեւ այլ թեմաների շուրջ տարածվող տեղեկատվական հոսքերի վրա։ Այսպես, Քեսաբի դեպքերի ժամանակ մենք արդեն հանդիպեցինք նմանատիպ ֆեյքային ալիքի, որը փորձում էր #SaveKessab թեման տանել լրիվ ուրիշ ուղությամբ ֊ այստեղ կան մանրամասներ ապատեղակատվության մասին։ Նաեւ 2017֊ին արդեն գրել էի այն պասին, թե ոնց է ռուսաստանյան թրոլլերի ֆաբրիկան ներազդեցության փորձ արել մեր ընտրությունների վրա ֊ նյութը անգլերեն է։ Եվ հենց այսօր պարզ դարձավ, որ թրոլլերի ֆաբրիկայում ստացվել է հրահանգ ակտիվանալ Հայաստանի ուղղությամբ։

ՄԻ քանի օր առաջ հրապարակվել է մոտ երեք միլիոն գրառում Թվիթերում, որոնք, ենթադրաբար, կատարվել են Ռուսաստանում գրնվող Агентство интернет-исследований (Internet Research Agency) կազմակերպության կողմից, որը հենց ֆեյքաբուծական ֆաբրիկա է։

Տվյալ ֆեյքերը հիմնականում ուղղորդված աշխատել են ԱՄՆ֊ի վրա, այդ իսկ պատճառով մաքուր հայաստանյան թեմաներով զբաղվողներ չկան։ Սակայն, մի քանի տասնյակ գրառում դուրս եմ բերել, որոնք վերաբերում են հենց Հայաստանին, որպեսզի տպավորություն ստեղծվի, թե ինչ տիպի են աշխատել ցանցում տվյալ թրոլլերը, որոնք, օրինակ, փորձել են ներկայանալ որպես աջ կամ ձախ քաղաքական հայացքներ ունեցող ամերիկացիներ կամ ամերիկյան հորինված պարբերականներ։ Ամեն գրառման կողքը նշված է, թե ինչպես է դասակարգվել տվյալ թրոլը։ Ավելի մանրամասն դասակարգման մասին այստեղ։ Բուն Թվիթերի հավաքածուն այստեղ է։

Թրոլլերի դասակարգումը

Իսկ հիմա լիքը գրառումներ։ Սենսացիոն բաներ մի սպասեք ֊ սա ավելի շուտ ծանոթանալու համար է։ Եվ ընդամենը մտ տաս տոկոսն է Հայաստանին վերաբերող գրառումների։

8.39000000000e+17,1LORENAFAVA1,Il partito al potere verso la vittoria alle legislative in Armenia. https://t.co/L1uCMXBXla,Italy,Italian,4/3/2017 11:49,4/3/2017 11:49,409,90,1758,RETWEET,Italian,0,1,NonEnglish

2559217373,ALEXSVLADIMIROV,"Воскресные ереванские старики) @ Yerevan, Armenia https://t.co/sBUr70qGIP",Unknown,Russian,3/12/2017 10:59,3/12/2017 10:59,70,1992,1748,RETWEET,Russian,0,1,NonEnglish

Николай Злобин

Воскресные ереванские старики)

Ադրբեջանական դիրքերը Նախիջեւանում եւ Արենի գյուղը

Ադրբեջնական պաշտպանության նախարարուէթյունը հունիսի 20-ին տարածել է մեծ կես-ժամանոց տեսանյութ Նախիջեւանում իրենց գործողությունների մասին։

Դրվագներից մեկում հայտարարվում է, որ Արենի գյուղը եւ Երեւան-Եղեգնաձոր հատվածը փաստացի բանակի նշանակետի տակ են գտնվում ադրբեջանցիների առաջխաղացման պատճառով։ Էկեք նայենք քարտեզով հերավոռություննեռը։ Իրականում, ես տեղյակ չեմ, սա նոր դիրք է, թե եղել է, բայց կարելի է հասկանալ դիրքի հեռավորությունը Արենի գյուղիցից եւ մայրուղուց, որը ռազմավարական բնույթի ճանապարհ է դեպի Արցախ բանակի շարժի համար։

Սա ադրբեջանական ռազմական լրագրողն, որը ցույց է տալիս Արենի գյուղը

Քարտեզի վրա այս հատվածը մոտավորապես այստեղ է

Նույն հատվածը վերեւից ։ Այստեղ նշել եմ Az մոտավոր ադրբեջանական դիրքերը։ Սահմանը շատ պայմանական է, բայց տեղանքից երեւում է, որ մոտավոր այնտեղ են ավարտվում մշակված հողերը, որոնք պատկանում են Արենիի գյուղացիներին։ Եվ Արենի կետով նշված է վերջին գյուղի տունը, մի քիչ էլ դեպի ադրբեջանական կողմ 

Մինչեւ այգիների սկզբնամասը մոտ 1800 մետր է, այսինքն դա հասանելի է ադրբեջանական դիպոկահարների համար։ Արենիի սկզբնամասը արդեն 4200 մետր հեռավորության վրա է, եւ մոտավոր 150 մետր ավելի ցածր է ադրբեջանական դիրքերից։ Սա արդեն անհասանելի է ադրնեջանական հրազենի, տեսանյութում ներկայացված ЗУ հակաօդային զենիտկեքի համար, որոնք ադրբեջանցիք կիրառում են, օրինակ, Տավուշում գյուղերի դեմ։ Սակայն հասանելի է ծանր ականանետերի համար։

Ինչ վերաբորում է Երեւան - Եղեգնաձոր մայրուղուն, ապա սա արդեն 5200 մետրի վրա է։ Հասկանալի է, որ նման ճանապարհը վերահսկողության տակ պահելու համար Ադրբեջանը ծանր հրետանի է պահում Նախիջուանում։ Բայց սա արդեն ուրիշ պատմություն է։

Kavkazplus.com - азербайджанский пропагандистский сайт, прикыдывающийся грузинским

Азербайджанская государственная пропаганда периодически выводит в сеть сайты, которые позиционируют себя как армянские, хотя их редактора сидят в Баку. Смысл этих сайтов в целом - легализовывать пропагандистские тезисы, разработанные в Азербайджане, от имени армянских СМИ. Периодически такие сайты возникают, многие после того, как спалятся, исчезают. Напрмиер, сайт Вести Армении почил в бозе. Сайт ArmenianReport.com продолжает работать в сети, выдавая себя за армянский оппозиционный ресурс.

Отдельное место занимает сайт Kavkazplus.com. Сайт работает на русском и грузинском. Тематика тут в основном грузинская. И очень многие жители Грузии попав на него, думают, что читают свой, грузинский сайт. И армяне, читающие его, считают, что пишут его грузинские журналисты.

Учитывая тот факт, что сайт распространяет очень активно материалы, которые призваны расшатать армяно-грузинские отношения, стоит наглядно доказать, что сайт азербайджанский, его редакция сидит в Баку и мутит воду.

Домен сайта зарегистрирован с закрытыми данными Whois. То есть так понять ничего невозможно. Хотя уже подозрительно - зачем медиа-ресурсу скрываться. Причем в Грузии, где журналистов вроде как не преследуют за их взгляды.

У сайта нет и раздела "О нас".

Но вот если влезть поглубже и посмотреть код заглавной страницы, то можно увидеть, что на сайте Kavkazplus стоит код счетчика Google Analytics. Код имеет свой идентификатор: UA-38418329-5. 38418329 - это номер аккаунта Google Analytics. 5 - это идентификатор , говорящий о том, что этот аккаунт имеет аналитику как минимум на пяти сайтах, и Кавказ Плюс - как раз пятый.

А теперь ищем - на каких еще сайтах стоит аналитика от аккаунта UA-38418329. Можно погуглить, а можно использовать специальный инструмент, например - DomEye. И мы видим, что Кавказ Плюс находится в руках того же человека, который управляет азербайджанским новостным порталом AzVizion - на котором стоит как раз первый Google analytics - по идентификатору  UA-38418329-1. Это редакция из Азербайджана, которая держит несколько сайтов с явно пропагандистским содержанием - vzglyzd.az, aemiya.az.

Все сайты, управляемые с Google Analytics UA-38418329

На одном из сайтов также засветился эдектронный адрес владельца: mvusal@gmail.com. Поиск в Фейсбуке приносит нам главного редактора AzVizion Вусала Мамедова.

Так что - запоминаем Kavkazplus.com азербайджанский фейковый пропагандистский сайт. 

Հայաստան եւ Ադրբեջան․ Սոցիալական մեդիաներում կարծիք ձեւավորողները

Ադրբեջանում պետական մակարդակով արդեն մի քանի տարի է ինչ կառուցվում է սոցիալական մեդիաներում աշխատող օգատետերի մեծ խումբ։ Դրանց մի մասը իրական դեմքեր են, հիմնականում իշխող կուսակցության երիթթեւն է; Բացի դրանից մեծ քանակի ֆեյքեր են ստեղծվում, նույնպես ավտոմատացված աշխատող բոթեր։ Որոնք փորձում են լցնել, օրինակ, Թվիթերում հեշթեգերը։ Այսպես, #Armenia հեշթեգը անընդհատ աղտոտվում է ադրբեջանական քարոզչական բոթերի կողմից։

Սակայն, սոցիալական ցաներում արդեն երկար ժամանակ է հենց նմանատիպ լցոնումների դեմ աշխատում է ալգորիթմ, որը թույլ չի տալիս մեխանիկական լցումներին իշխել տեղեկատվական դաշտում։ Այստեղ հաշվի առնվում նաեւ ռեալ լայքերն ու ռեթվիթները, պրոֆիլների ակտիվությունը եւ մի շարք այլ հանգամանքներ, որոնք պետք է հոսքերը դարձնեն ավելի որակյալ։ 

Ինչպես չդառնալ զոմբի. Barcamp Yerevan 2016

Իմ ներկայացումը Barcamp Yerevan 2016֊ում․ "Ինչպես չդառնալ զոմբի"․





Սա էլ սլայդերը

Barcamp Yerevan: Ինչպես չդառնալ զոմբի from Samvel Martirosyan

Star Wars propaganda posters

Disclaimer: I gather this pics all around the net long long time ago. If you are the author of some pics just tell me for attribution

See also  Game of Thrones Propaganda Posters

Vestiarmenii.info - азербайджанский сайт, выдающий себя за армянский

Сайт Vestiarmenii.info, судя по собранным фактам, является псевдо-армянским сайтом, созданным в Азербайджане - наподобие сайта ArmenianReport.com. (Более того, судя по языку и стилю, авторы обоих сайтов могут совпадать)

Сайт Vestiarmenii.info использовался 3 октября азербайджанской военной пропагандой для легитимизации видео, вброшенного в сеть из Баку. (Сайт был использован для ответки на армянский вброс в прессу о закрытом просмотре видео об уничтожении азербайджанских военных баз)

Ранним утром 3 октября в азербайджанскую прессу вбрасывается видео на котором, якобы, показано уничтожение армянских военнослужащих (судя по всему на видео показана установка дымовой завесы, а не минометный обстрел, но это уже другой вопрос). Report.az ссылается на некие армянские источники в социальных сетях. Остальные азербайджанские СМИ ссылаются уже на Репорт.

 Видео вброшено в Youtube через аккаунт Karen Petrosyan, созданный 2 октября

На самом видео есть в описании единственная запись - ссылка на ранее неизвестный, якобы, армянский сайт - Vestiarmenii.info - на конкретный материал с заголовком ГДЕ ВАША ЛОГИКА, ГОСПОДИН СЕЙРА́Н ОГАНЯ́Н? Сам заголовок уже подсказывает, что материал делали какие-то не настоящие пчелы армяне - вряд ли армянин будет спользовать в записи гласные с ударением - обратите внимание имя и фамилия министра обороны именно так написаны. Причина должна быть только одна - пишущий не знал, как зовут министра и скопировал имя из Википедии, где именно так пишутся имена. Вряд ли нормальный армянский журналист стал бы искать имя министра обороны в Вики.

Домейн Vestiarmenii.info зарегистрирован (скрин данных Whois) 29 сентября 2015 года. Регистрация сделана на мейл kalibra0815@gmail.com. Этот мейл, а также никнейм kalibra0815 встречается в интернете только в одном месте - это основная площадка азербайджанских хакеров - сайт Anti-Armenia.org.

На Anti-Armenia.org в начале сентября зарегистрирован юзер kalibra0815

Կլոր սեղան Երկիր մեդիայում սահմանագծում իրավիճակի վերաբերյալ

Գայանե Աբրահամյանի ղեկավարությամբ զրուցում ենք Պողոսյան Թեւանի եւ Պապյան Արայի հետ

Տեղեկատվական հակամարտությունը սեպտեմբերի մարտերի ընթացքում․ հիմնական խնդիրները

Ադրբեջանական եւ այլ կեղծ լրատվական աղբյուրներ

Այս պահին ադրբեջանականկողմը ունի մի քանի աղբյուր, որոնք կարող են շփոթեցում առաջացնել

Ռուսալեզու, իրեն հայկականի տեղ դնող ադրբեջանական կայք է ՝

ArmenianReport.com

UPDATE. Հայտնվել է նոր ադրբեջանական կեղծ հայկական կայք ֊ Vestiarmenii.info


Սրանք ադրբեջանական, հայալեզու լրատվականներ են

Armenia.az
Irevanaz.com 

Սրանք ադրբեջանական լրատվական գործակալությունների հայալեզու տարբերակներն են

Hayatsk.info
am.apa.az


Իսկ սա ադրբեջանական արբանյակային հեռուստաընկերության կայքն է, որտեղ նաեւ հայերեն նորություններ կան

cbc.az/am/

Կան նաեւ աղբյուրներ, որոնք անմիջական ադրբեջանական ազդեցության տակ են

Սա ռուսաստանյան կայք է, որը, ոչ պաշտոնապես, ադրբեջանական լոբինգով է զբաղվում, սրանց նյութերը քարոզչական բնույթի են

vestikavkaza.ru
vestnikkavkaza.net ֊ նույնը անգլերեն

Այս կայքը ժամանակ առ ժամանակ տեղադրում է ադրբեջանական քարոզչական նյութեր, որոնք հետագայում հատուկ հայաստանյան լսարանի համար գումարով գովազդվում են Ֆեյսբուքում

politrus.com

Կան աղբյուրներ, որոնք թույլ են տալիս յուրաքանչյուրին տեղադրել նյութեր։ Այս կայքը շատ ուժեղ ազդդեցություն ունի հայաստանյան ցանցում, սակայն դրա աղբյուրները միշտ չեն ստուգվա․

www.oximity.com

Գերադասելի է գտնել սկզբնաղբյուրը, եւ չտարածել այս աղբյուրից նյութեր

Азербайджанская дезинформация против газеты "Аравот"

Азербайджанская пропаганда пытается в глазах собственной общественности представить мощь своей армии и слабость армянской армии. Для этого в очередной раз через подконтрольные Минобороны Азербайджана СМИ запускается дезинформация со ссылкой, якобы, на авторитетный армянский источник. На этот раз издание с говорящим названием Oxu.az использовала несуществующий материал газеты "Аравот".

В материале "Армяне подтвердили свои потери в Карабахе" дается ссылка на некий материал "Аравот" под названием «Наступление азербайджанцев было остановлено». Ниже приведен якобы скриншот материала. По скриншоту можно с трудом, но разглядеть адрес статьи http://ru.aravot.am/2015/08/22/192366/. Это статья Эммы Габриелян - "Единственный шанс Кочаряна: когда наступает сентябрь", где нет ничего про военную ситуацию.  Более того, сама структура URL показывает, что материал был написан 22 августа.

Поиск по адресу приносит сосвсем другой материал, автором которой является также Эмма Габриелян. Можно предположить, что редакция "Аравот" изменила материал и в начале он действительно касался карабахской войны. Но кеш из Гугла показывает, что материал изачально назывался именно так - это кеш   по состоянию на 22 авг 2015 20:06:13 GMT, на нем видно, что он был сделан в самом начале публикации - на кеше видно, что в момент сохранения материал имел всего один просмотр. Вот скриншот кеша на случай его изменения через некоторе время. ОДним словом - мастера фотошопа сделали скриншот с нужными словами.

А вот и опровержение от самого "Аравота".

З.Ы. Ранее аналогично азербайджанские хакеры несколько раз размещали свои пропагандистские материалы на армянские сайты, чтоб цитировать их. ВОт пример от iLur.am

Barcamp Yerevan 2015 իմ ելույթը ֊ տվյալների ստուգում հայ֊ադրբեջանական տեղեկատվական տիտտիրիտներում

իմ ելույթը BarCamp Yerevan​ - 3 ժամ 25 րոպեից սկսած։ Տվյալների ստուգում հայ֊ադրբեջանական տեղեկատվական տիտտիրիտների ընթացքում։ Էս էլ սլայդերը ֊

Ադրբեջանական ապատեղեկատվություն՝ հայաստանյան մամուլի վրա հղումներով

Ադրբեջանցիք մատրական տեղեկատվության վերաբերյալ նոր քաղաքականություն են վարում։

ա․Մի կողմից ադրբեջանական բանակը այս տարվա սկզբից անում է ամեն ինչ՝ սեփական կորուստների մասին տեղեկատվությունը փակելու համար։ Բվականին հաջող է այս պահին ստացվում իրենց մոտ՝ քանի դեռ հասարակական դժգոհություն չի սկսել։

բ․ Մյուս կողմից ադրբեջանական հաքերները մի քանի անգամ կարողացել են կոտրել հայաստանյան լրատվական կայքեր եւ տեղադրել այնտեղ ապատեղեկատվություն Հայաստանի կողմից մեծ կորուստների մասին։ Ինչը անմիջապես արտատպվել է ադրբեջանական մամուլի կողմից, իսկ քիչ անց մեկնաբանվել պաշտոնական բանակայինների կողմից։ Ինչը նաեւ կարող է համարվել ապացույց, որ ադրբեջանցի հաքերների մի մասը արդեն իսկ վերահսկվում են գաղտնի ծառայություններիկողմից։

գ․ Քանի որ ադրբեջանական քարոզչության մասնագատեները, ամենայն հավանականությամբ, հայտնաբերել են, որ ինչ հիմարություն էլ գրեն, դա մեկ է ներթափանցում է հայաստանյան եւ հայկական տեղեկատվական դաշտ (նյութերը արտատպումեն մեր ԶԼՄ֊ները, սոցցանցերով տարածում են օգտատերերը), ապա արդեն նույնիսկ չեն էլ զբաղվում բարդ հաքերային մախինացիաներով, այլ անմիջապես սուտ հղումներ են տալիս։ Օրինակ, այս ապատեղեկատվությունը ակընհայտ սուտ է, եւ նման բան չի եղել այս երկու հայկական կայքերի վրա (iLur, Деловой Экспресс), բայց նյութը հրապարակվել է, ինչից հետո ադրբեջանական ՊՆ֊ն դա նույնիսկ մեկնաբանել է։

դ․ Յուրահատուկ ապատեղեկատվության տարածման հարթակ է դառել Mamul.am֊ի «Մամուլի խոսնակ» բաժինը, ուր յուրաքանչյուր անձ կարող է տեղադրել նյութ, որը միջին ընթերցողի համար հանդիսանում է ԶԼՄ֊ի նյութ։ Սա փաստացի ադրբեջանցիների կողմից արդեն մի քանի անգամ օգտագործվել է որպես ապատեղեկատվությունը հաջող լեգալիզացնելու հարթակ։ Կնոկրետ այսօրվա դեպքում նույնպես հիմնականաղբյուրը Մամուլ․ամ֊ն է։ Նյութը արդեն հեռացվել է կայքից, սակայն դեռ հասանելի է Գուգլի քեշերում։

Откройте, полиция! - ինչպես Սովետը ինձ մանթո քցեց

Դպրոցում Откройте, полиция!  ֆրանսիական ֆիլմը շատ էինք սիրում, դասամիջոցներին շաբաթներով քննարկում էինք: Աֆերիստ երկու ոստիկանների մասին էր: Հավես ֆիլմ էր: Մենակ թե վերջը շատ դիլխորն էր: Մեծ փող տանելուց երկուսից մեկը, տարիքով ու ավելի դուրեկան դեմքը (հերիք ա, որ Ֆիլիպ Նուարեն խաղ ա), բռնվում ա, իսկ փողը մնում ա ջահել ու անդուրի ձեռքը: ՈՒ տենց ֆիլմը վերջանում ա, որ ջահելը գալիս ա էս բիձու դատին իրա յարի հետ, բիձուն նստացնում են, ջահելը գնում ա: Ու վերջում բիձուն բաց են թողում բանտից, նստելուց հետո, ու ինքը մենակ ու անճար դուրս ա գալիս ու տենց տխուր դեմքով ու տխու տրամադրությամբ ֆիլմը վերջանում ա: Ու բոլորը դիլխորանում են:

Հիմա ֆիլմի լրիվ տարբերակը կա: Ու, պարզվում ա, սովետի ցենզուրան վերջին երեք րոպեն կտրել էր: Որտեղ ջահելը իրա յարի ու բիձու կնոջ հետ գալիս են, ու պարզվում ա, որ բիձեն հարուստ ա ու ընկերներն էլ իրան չեն մոռացել: Ուրեմն, էս տականք ցենզորները էդ կտրել էին, որ մենք հասկանայինք, թե ինչ վատն են կապիտալիստական երկներում մարդիկ: Բա դրանք մա՞րդ էին:

Մաքրենք Google Maps-ը ադրբեջանական կեղծիքներից

Ադրբեջանցիք սկսել են Խոջալուի թեմայի քարոզարշավը Գուգլի քարտեզներում: Տեղադրում են լուսանկարներ - դիակներով եւ քարոզչական պաստառներով: Բողոքելով կկարողանանք հեռացնել:

Բողոքում ենք պրոֆիլը ջնջելու համար: Որը կարող է միանգամից չստացվի, դրա համար ֆոտոներն էլ է պետք բողոքել - տես ստորեւ:

Մտնում ենք ստեղ: Եվ բողոքում՝ ոնց պատկերված է

Զգուշացեք՝ ապատեղեկատվություն - Осторожно, деза! #Gyumri

Ավետիսյանների ընտանիքի կործանման եւ Գյումրիում եւ ողջ Հայաստանում կատարվածի շուրջ հիմա շրջանառվում է մեծ քանակի ապատեղեկատվություն, որոնց աղբյուրները շատ տարբեր են: Սկսած միտումնավոր ադրբեջանական կամ անհայտ աղբյուրներից, վերջացրած ուկրաինական ցինիկ կատակներից, որոնք լուրջ են ընդունվում: Մի քանի օրինակ, որոնք շատ արագ են տարածվում.

Дублирую тексты на русском
Вокруг событий в Гюмри распространяется много дезинформации - от злонамеренной, до циничных шуток, которые многие воспринимают серьезно. НЕсколько примеров:

Սա Ժիրինովսկին չի գրել
Жириновский мудак, но он этого не писал

Սա իսկական Կադիրովը չէ: Նա իր հիմնական հայտարարությունները կարճ գրել չի կարողանում, դրա համար տեղադրում է դրանք Ինստագրամում

Это не настоящий Кадыров. Кадыров коротко изъясняться не умеет, поэтому наиболее гениальные свои мысли излагает в Инстаграме

Սա ցինիկ ծաղրանկարներ են, որոնք տեղադրում են ռուսաստանյան քարոզչությունը ձեռ առնող, ենթադրաբար ուկրաինական, Թվիթերից ա 

Это циничные карикатуры на топорную киселевскую российскиую пропаганду из, предполагаемо, украинского аккаунта

Азербайджанская сторона активно использует сирийские видео

Азербайджанская пресса , как всегда при обострении ситуации, впала в маниакально-депрессивные состояния и начали гнать дезу за дезой. Сейчас активно используются видео-материалы, которые украдены из сирийских военных хроник.

Вот например - пустили видео - якобы вот так сбили армянский вертолет. Неворуженным глазом видно, что на видео не наш вертолет, а Ми-8.


И более того- видео тупо стырили из сирийских боевых хроник- вот оригинал двухлетней давности



Вот другое азербайджанское видео - и опять фейк


 Вот сирийский оригинал

Ինչ՞ու ադրբեջանցիք հարձակվեցին ուղղաթիռի վրա․ վարկած

Հայաստանյան ուղղաթիռի վրա հարձակումը ադրբեջանցիների կողմից պետք է, երեւի թե, դիտել մի շարք այլ նման դեպքերի հետ կապված։ Օրինակ, Ռամիլ Սաֆարովի տոնական ազատումը, հայ պատանդների Մանվել Սարիբեկյանի եւ Կարեն Պետրոսյանի գերության մեջ սպանությունները եւ այլ նման սադրանքները։ Ամեն անգամ, երբ երկրի ներսում իրավիճակը սրում է, կամ գլուխ են բարձրացնում Ալիեւներին մրցակից կլանները, Իլհամը գնում է նման քայլերի, որպեսզի ներքաղաքական դաշտը հակահայկականության շուրջ միավորի։ 

Հիմա էլ, վերջին օրերին Ադրբեջանում իրավիճակը արագորեն սկսեց փոխվել․

• Ընդդիմությունը, որը, կարծես թե , կործանվել էր, եւ վախում էլ էր փողոց դուրս գալ ոստիկանական ռեպրեսիաներից ահաբեկված, անցկացրեց բավականին մեծ ցույց ընդդեմ հենց Ալիյեվի

• Նավթի գները շարունակում են ընկնել։ Եվ դա մտահոգում է ոչ միայն Կրեմլին

• Միջազգային կառույցներում Ադրբեջանի վրա ճնշումը այս պահին աննախադեպ ա

• Հայերն էլ , թարսի պես, խոշորագույն զորավարժություններ են սկսել հենց սահմանի մոտ։ Տեղի բնակչությունը, որը միլիոնին մոտ է, ահաբեկված է մերոնց դրխկոցներից։ Ասւոմ են, որ շատերը տներից փախչում են։

Սենց վիճակում շատ հավանական են սադրանքները սահմանին։ Ու սա էլ հերթական ցավալի դեպքը։ Ցավոք, Ադրբեջանի իշխանությունը հիմնվում է հակահայկականության վրա։ Եվ հենց ներսում մի բան նենց չի գնում, մեր հաշվին իրավիճակը փորձում են շտկել։ Իլհամը երկրի ներսում նեղն էր ընկել ու որոշեց հայերի արյունով իրավիճակը շտկել, հաասարակությանը համախմբել։ 

Կարծում եմ, այն, որ աննախադեպ հարձակում է եղել, հասկանալի է բոլորին, եւ ադրբեջանական բանակայիններին էլ է թարազուից քցել։ Շատ հավանական ա, որ շատերի համար այնտեղ էլ անսպասելի է եղել։ Ինչի պատճառով մամուլում անընդհատ էշություններ են գրում հիմա։

 Դե էլ չասեմ, որ Ադրբեջանի ՊՆ֊ն նույն հաղորդագրության մեջ երկու պարբերություններում իրեն հակասում է, մեկ գրում են , որ հարձակվելու փորձ ա եղել, մեկ՝ որ հարձակվել է։ Մեջբերեմ, առանց փոփոխելու․

Շարունակաբար մեր դիրքերի վրա մարտական մանևրներ կատարող թշնամու ռազմական ավիացիան այսօր ավելի բացահայտ կերպով մարտական կուրս դուրս
գալով` մեր դիրքերի վրա կրակ բացելու փորձ է կատարել:

Նոյեմբերի 12-ին` մոտ ժամը 13:45-ին, առաջնագծի Աղդամի շրջանի       ուղղության Քենգերլի գյուղից 1700 մ դեպի հյուսիս-արևելք Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերին պատկանող Մի-24 տիպի ուղղաթիռը, իջնելով մարտական կուրսի, հարձակվել է մեր դիրքերի վրա: