Mastodon

Կիբեր֊անվտանգությունը 2021 թվականի․ սպասումները եւ անելիքները

 

Հաշվի առնելով 2020 թվականի իրողությունները, կապված կորոնվարիուսի եւ Արցախյան պատերազմի հետ, ինչպես նաեւ սպասվող քաղաքական եւ հասարակական զարգացումների, կիբեր֊անվտանգության տիրությում կարելի է սպասել նոր իրավիճակի։ Ինչից ելնելով պետք է նաեւ մտածել ավելի լուրջ մոտեցումներ ցուցաբերել թվային անվտանգության, թվային հիգիեանյի հետ կապված։ 

 Այն կազմակերպությունները, որոնք ռեալ կամ տեսական վտանգի տակ են գտնվում (ինչի մասին ստորեւ), ճիշտ կանեն պարբերաբար անցնեն թվային աուդիտ։ Քանի որ մի կողմից վտանգներն են փոփոխվում։ Մյուս կողմից կամայական կազմակրեպությունում սարքերը եւ ծրագրային ապահովումը հնանում է, հայտնվում են նոր աշխատողներ, որոնք պատրաստված չեն մարտահրավերներին եւ այլն։ Հարկավոր է հաշվարկեր ռիսկերը, կանխարգելիչ գործողություններ իրականացնել։ Եվ սա մ բան է, որը պետք է անընդհատ լինի, աուդիտը եւ դրան հետեւող շտկումները պետք է լինեն պարբերաբար, հակառակ դեպքում սխալների կուտակում է լինում, որն էլ մի օր բերում է լուրջ խնդիրների։ 

 Այս անգամ դիտարկենք կազմակերպությունների մակարդակով հնարավոր սպառնալիքները։ Հատկապես վտանգի տակ գտնվողների թվում են լրագրողները եւ հասարակական կազմակերպությունները։

 Հիմնական եւ կրկնվող սպառնալիքները 


 Հասկանալի պատճառով մամուլը շարունակելու է լինել ադրբեջանական հաքերային թիմերի թիրախում։ Հրադադարի ստորագրելուց հետո, նոյեմբերի 10-ից բացարձակապես չդադարեցին DDoS հարձակումները հայաստանյան լրատվականների դեմ։ Դեռ երկար շաբաթներ կայքերի դեմ աշխատում էին ադրբեջանական բոթնետները։ Դա պայմանավորված է նրանով, որ չնայած, որ կա հրադադարի պայմանագիր, սակայն բուն պատերազմի ավարտին մենք չենք հասել։ Այն շարունակվում է հիբրիդային տեսքով եւ տեղեկատվական կոմպոենտը հիմնականներից է այս պահին։ Այդ իսկ պատճառով գրոհները լրատվական կայքերի դեմ լինելու են շարունակական։ Դրանք պերմանենտ չեն լինի, իրավիճակային կուժգնանան՝ կախված քաղաքական եւ ռազմական գործողությունների հետ։

 Չնայած, որ լրատվականների մեծ մասը ուներ պատերազմի օրերին պաշտպանողական համակարգեր, այնուամենայնիվ նշենք, որ գոյություն ունեն մի շարք հնարավորություններ DDoS հարձակումներից պաշտպանվելու համար հենց լրատվամիջոցների եւ իրավապաշտպան կազմակերպություննեի համար։ Այստեղ հնարավոր է ծանոթանալ եղած անվճար տարբերակներին, որոնք հասանելի են նշված կազմակերպություններին։ Ամեն դեպքում, միայն պաշտպանական համակարգի միացումը չի լուծում խնդիրը․ հարձակվողները անընդհատ փոխում են փոխել ուղղությունները, եւ հարկավոր է մասնագիտական միջամտություն։ 

 Մյուս խնդիրը, որը տարիներ շարունակ Հայաստանում, ինչպես եւ ամբողջ աշխարհում առկա է, դա կրիպտովիրուսների (ransomware) հարցն է։ Սա մի թեմա է, որը Հայաստանում լուրջ ազդեցություն ունի ինչպես անհատների, այնպես էլ կազմակերպությունների մակարդակով, սակայն չի հանրայնացվում։ 

  Սա իմ հարցումն է, որը ես անց եմ կացրել դեռ 2016 թվականին, եւ արդեն այն ժամանակ երեւում էր որ մենք գործ ունենք համատարած խնդրի հետ։






Ինչը մեր առջեւ բացում է մի կարեւոր այլ սրան կապ ունեցող խնդիր - դա տվյալների պահպանման հարցն է։ Այսօր սա մի լուրջ պրոբլեմ է, որը Հայաստանում շատ քիչ լրատվականներում կամ կազմակերպություններում դրված է որեւէ հստակ հիմքի վրա։ Իրականությունն այն է, որ տվյալները պետք է պահպանվեն մի քանի կրկնօրինակով, գերադասելի է դրանք լինեն զուտ մեկ համակարգչից բացի եւս երկու տեղ, ընդ որում տարբեր կրիչների վրա։ Տրամաբանական լուծումն է ունենալ արտաքին կոշտ սկավառակներ եւ ամպային պահեստ։ Հասարակական կազմակերպությունների դեպքում գոյություն ունի հեշտ ուծում ամպային պհեստավորման առումով, քանի որ հնարավոր է դիմել TechSoup Armenia Microsoft Office 365 անվճար լիցենզիաներ, որոնց դեպքում ամեն համակարգչին կհասնի 1 TB ամպային պահեստ։ Լրատվամիջոցները, ցավոք, չունեն տարբերակ օգտվելու նման արտոնություններից եւ պետք է գտնեն էջան տարբերակներ։ Կամ գրանցեն միանգամից շատ անվճար, օրինակ, Mega , 50 GB անվճար տեղ ստանալով։ Կամ պարզապես գնել սեփական սերվեր եւ ունենալ սեփական ամպային լուծում։ Կարելի է օգտվել բաց կոդով անվճար լուծումներից եւ ստեղծել սեփական back up տարածք սեփական սերվերների վրա, որոնց վրա շատ ավելի էժան կնստի տվյալների պահեստավոչումը, քան արդեն պատրաստի լուծումների դեպքում։ 

 

Զարգացող սպառնալիքները 



 Ինչը արդեն պարզ է, որ ՀՀ հատուկ ծառայությունները ավելի մեծ հետաքրքրություն ունեն արդեն վիրտուալ տիրույթի հանդեպ։ Վերջին շրջանում նկատվում են զարգացումներ, որոնք կարող են խոսել այն մասին, որ վերահսկողության տակ է դրվում ինտերնետային թրաֆիկը։ Նաեւ տվյալներ կան, որ DNS-ի աշխատանքի վրա ներազդեցություն է իրականացվում - իհարկե, դեռ միայն պատերազմական ժամանակ։ Սա մեզ հուշում է, որ լրագրողների համար մշտական VPN ծառայությունից օգտվելը վատ գաղափար չէ։ Հնարավոր է, որպեսզի ամին մի լրագրող օգտվի իր ուզած VPN ծառայությունից օգտվի, իսկ հնարավոր է ստեղծել սեփական խմբագրականը եւ տրամադրել բոլորին։ Դրա համար կարելի է օգվել կրկին բաց կոդերով եւ անվճար Outline ծառայությունից։ Ստեղծելը բացարձակ բարդ չէ, եւ քիչ ծախսատար - օրինակ, կարող եք օգտվել ռուսերեն կարճ բացատրությունից։


Տեղական հատուկ ծառայությունների հետ հնարավոր խնդիրները լուծելու համար հարկավոր է ողջ կազմակերպությունում պարտադրված կերպով միացնել երկփուլային վավերացումը - 2 factor authentication. Ընդ որում ոչ միայն էլեկտրոնային փոստի կամ սոցիալական ցանցերի վրա, այլ նաեւ պարտադրված բոլոր մեսենջերների վրա։ Եվ հիշենք, որ Վայբերում դա անհասանելի է, ինչը նշանակում է, որ լրագրողի կամ իրավապաշտպանի դեպքում այդ կոնկրետ մեսենջերը դառնում է ոչ անվտանգ, քանի որ SMS-ի կորզման կամ SIM քարտի կլոնավորման միջոցով հաշիվը հնարավոր է կորզել։ Նույն հնարավորության պատճառով բոլոր հաշիվներում պետք է անջատվախ լինեն հեռախոսով վերականգնումը կամ երկփուլայինը, դա պետք է աշխատի միայն հատուկ հավելվածների միջոցով։ Հակառակ դեպքում կարող եք հայտնվել նույն իրավիճակում, ինչ Սեդրակը։ Նշեմ, որ նման դեպքերի մասին տեղեկատվությունը գնալով շատանում է։

 Երկփուլայինը հաշիվների եւ մեսենջերների վրա թույլ է տալիս լուծել ոչ մաիյն տեղական, այլ նաեւ այլ երկրների հատուկ ծառայություններին սպասարկող հաքերային թիմերի կողմից հարձակումներից շատերի հարցը։ Ընդ որում երկփուլայինի խնդիրը պետք է լուծվի կազմակերպության մակարդակով, քանի որ հաճախ սոցցանցերի էջերը վարում են միանգամից մի քանի հոգով։ Հերիք է, որ մեկը միացրած չլլինի, վտանգվում է ոչ միայն անհատական հաշիվը, այլ նաեւ ընդհանուր լրատվականինը։ Ֆեյսբուքում այս հարցը ավելի հեշտ է լուծվում, քանի որ բիզնես մենեջերի կարգավորումներից հնարավոր է պարզապես պարտադրել բոլոր ադմիններին ունենալ երկփուլայինը միացված։ Բայց մյուս սոցցանցերի դեպքում պետք է վերահսկել գործընթացը։ 

 Երրորդ երկրների պետական հաքերների ( state sponsored ) հարձակումների տեսանկյունից Հայաստանում կարելի է սպասել զարգացումներ։ Այն, որ ադրբեջանական եւ թուրքական թիմերը ակտիվ աշխատելու են այստեղ, կարծում եմ, ոչ ոքի մոտ կասկած չի առաջացնում։ Բայց աշխարհաքաղաքական զարգացումները, ներքաղաքական պայքարը, մեծ երկրների ներգրավումը տարածաշրջանում խոսում է այն մասին, որ կիբեր հարձակումները Հայաստանի տարածքում կարող են կտրուկ աճել։ Եթե 2020 թվականի սկզբին բավականին տարօրինակ էր թվում համաշխարհային ճանաչում ստացած Turla թիմի կողմից հաքերային գործողությունները Արցախի բնապահպանության նախարարության ուղղությամբ եւ մի շարք այլ պետական եւ ոչ պետական կայքերի, ապա արդեն տարվա ավարտին այս ամենը կարող է դիտվել, որպես ավելի տամաբանական փորձ տեղեկատվություն հավաքագրելու։ Կարծում եմ, եկող տարվա ընթացքում հետաքրքրության աճը կլինի միաանգամից մի քանի հարեւան եւ հեռավոր երկրների կողմից, երկների, որոնք ունեն լրջագույն հաքերային ներուժ։ Տեսականորեն, տարածաշրջանում եւ կոնկրետ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի շուրջ կատարվող իրադարձությունների հանդեպ խորացված հետաքրքրություն ունեն ոչ միայն Մինսկի համանախագահ երկրները, այլ, պարզ պատճառով հարեւան Իրանը, հնարավոր է եւ Իսրայելը։ 

 Ամեն դեպքում խմբագրությունները պետք է պատրաստ լինեն հնարավոր զարգացումների։ Պատերազմի օրերին արձանագրված հարձակումները արդեն խոսում են այն մասին, որ օգտագործվում էին նաեւ սմարթֆոնների դեմ կիռարվող վնասակար ծրագրեր, որոնք, ամենայն հավանականությամբ ներկայացնում էին իրենցից միջազգային շուկայում առկա լուծումներ։ Առկա փորձը խոսում է այն մասին, որ հիմնական նմանատիպ հարձակումները, որոնք իրականացվել են հեռախոսների կամ համակարգիչների դեմ ունեցել են երկու խնդիր, որը հարկավոր է լուծել կազմակերպության մակարդակով։ 

 Առաջինը դա մարդկային գործոնն է։ Սոցիալական ինժեներիային դիմակայելը խմբագրության կամ կազմակերպության մակարդակով հնարավոր է, եթե իրականացվի կազմի թրենինգային պատրաստում։ Նույնիսկ մի քանի ժամվա թրենինգը ֆիշինգային կամ այլ սոցիալական ինժեներիայի մեթոդների եւ դրանց դիմակայելու մասին լուծում է բազմաթիվ, եթե ոչ հիմնական հնարավոր հարձակումների հարցը։ 

 Երկրորդը դա ծրագրային ապահովման հարցն է։ Ունենալ թարմ օպերացիոն համակարգեր ինչպես համակարգիչների, այնպես էլ հեռախոսների վրա, միշտ հետեւել թարմացումներին - սա իարականում բազմաթիվ խնդիրներից հեռու մնալու հիմնական լուծումներից է։ Եվ սա հարկավոր է լուծել համակարգված։ Հատկապես, երբ տարբեր տեսակի սարքեր են օգտագործվում․ մեկը իր համակարգիչն է բերում գործի, մյուսը տնից է աշխատում եւ այլ նման հարցեր։ Սա պետք է հստակ վերահսկվի, քանի որ մարդ կարող է աշխատանքային համակարգիչը ունենա բարվք վիճակում, սակայն կարանտինի պատճառով աշխատի տնից, որտեղ, օրինակ, իր մոտ Windows XP օպերացիոն համակարգ է տեղադրված, որը տեղով վտանգ է։ 

 Ամեն դեպքում, երբ խոսքը գնում է ոչ թե անհատ լրագրողի պաշտպանության, այլ ողջ խմբագրության մասին, հասկանալի է դառնում, որ միայն համակարգված եւ վերահսկելլի կարգավորութմների դեպքում է հանարավոր խուսափել կիբեր-անվտանգության հետ կապված պատահարներից, կամ գոնե լինելու դեպքում մինիմալ վնասով դուրս գալ իրավիճակից։ Մեկ աշխատակիցը, որը չի հետեւում հիմնական կանոններին, հերիք է ողջ խմբագրությանը մեծ վնաս պատճառելու համար։

Ինտերնետի ազատության հիմնական խնդիրները Հայաստանում

 

Հայաստանում ինտերնետ տիրույթը միշտ ավելի ազատ է եղել, քան, օրինակ, մամուլը կամ խոսքի ազատությունը ընդհանուր պատկերազցմամբ։ Freedom House կազմակերպության կողմից ամենամյա Freedom on the Net ռեյթինգում Հայաստանը, բացառությամբ 2017 թվականի, եղել է ազատ երկրների ցանլում։ Միայն 2016 թվականի ՊՊԾ գնդի գրավմանը հետեւած մոտ մեկ ժամ Ֆեյսբուքի արգելափակումները հանգեցրեցին նրան, որ մեկ տարով Հայաստանը ընկավ կիսա-ազատ երկրների ցանկը, բայց արդեն հաջորդ տարի նորից վերականգնեց իր դիրքրերը։ Եվ փաստացի այսօր հանրապետությունը գտնվում է ազատ ինտերնետ երկրների առաջին տասնյակում։

2020 թվականի իր հերթին ունեցավ կտրուկ բացասական ազդեցություն ինտերնետ ազատությունների վրա։ Գարնանը հայտարարված արտակարգ դրությունը իր հետ բերեց պաշտոնապես հայտարարված գրաքննույթուն, որը երկար չտեւեց, սակայն իր ազդեցությունն ունեցավ։ Նաեւ գործարկվեց համակարգ, որը բջջային հեռախոսների միջոցով եւ բջջային օպերատորների կողմից տրամադրվող տվյալների հիման վրա վերահսկվում էր Հայաստանի ամբողջ բնակչության շարժը եւ սոցիալական կապերը՝ հիմնվելով հեռախոսազանգերի մետա-տվյալների հիման վրա։

Արցախյան պատերազմի ընթացքում եղավ համ գրաքննություն, համ արգելափակումներ։ Նաեւ զանգվածային հաքերային հարձակումներ, որոնք իրականացվում էին Ադրբեջանից եւ Թուրքիայից։

COVID-19 հետ կապված ժամանակահատվածը


2020 թվականի գարնանից մինչեւ աշուն գործող արտակարգ դրությունը եւ կարանտինը յուրահատուկ ազդեցություն ունեցան ինտերնետի վրա։

Արտակարգ դրության առաջին օրերից հայտարարվեց գրաքննություն, որը վերաբերում էր կորոնավիրուսին վերաբերող բոլոր տիպի տեղեկատվությանը․ այն չպետք է հակասեր պաշտոնականին։ Ընդ որում գրաքննության կանոնները վերաբերում էին ոչ միայն լրատվամիջոցներին, այլ նաեւ սոցցանցային օգատետրերին։ Ոստիկանությունը գործում էր ուժային եւ հաճախ անտրամաբանական մեթոդներով։ Օրինակ, Տիգրան Խզմալյանի տուն այցելել էին գիշերը, որպեսզի պահանջեն հեռացնել ֆեյսբուքյան գրառում, որը, իրականում, չէր հակասում ցենզուրայի կանոններին։



Կիբեր-հարձակումները Հայաստանում, 2020 թվականի երկրորդ կիսամյակ

 

2020 թվականը կիբեռսպառնալիքների տեսանկյունից, երեւի թե, ամենաբարդ տարին է եղել Հայաստանի համար։ Տարվա առաջին հատվածում հիմնական խնդիրները կապ ունեին կորոնավիրուսային կարանտինի հետ, քանի որ միանգամից մեծ քանակի մարդ, ով ինտերնետից օգտվելու մեծ փորձ չուներ, ստիպված սկսեցին օգտվել համացանցից, իսկ կիբեր-հանցագործները ակտիվացան։ Իսկ տարվա երկրորդ կիսամյակի վրա ազդեցություն ունեցել են հիմնական երկու իրադարձություն․ Արցախյան պատերազմը եւ հուլիսյան դեպքերը Տավուշում։ Երկու իրադդարձությունների ժամանակ էլ հաքերային գերակտիվություն էր նկատվել։

 Հիմնական հարձակումների ֆոնը, այն հարձակումների, որոնք իրականացվում են միջինացված վիճակում առանձնապես չէր տարբերվում։ Շարունակվում էին եւ շարունակվում են ստանդարտ ֆիշինգային հարձակումները, մարդկանց ինչպես միշտ առաջարկվում է շահել նոր եւ թանկ հեռախոս բանկային քարտի տվյալների դիմաց։ 

 Պատերազմական գործողությունները լրջորեն սրեցին իրավիճակը։ Տավուշյան հուլիսի մարտերի ժամանակ արդեն հաքերային ակտվիությունը Ադրբեջանի կողմից շատ բարձր էր։ Սեպտեմբերից սկսված պատերազմի ժամանակ հարձակումների քանակն ու որակը դառնում է անհամեմատելի մնացած բոլոր ժամանակահատվածների հետ։ 

 Տավուշի մարտերի շրջան


 Հուլիսի 5. Նույն խումբը սկսում է հրապարակել հայաստանցիների անձնագրերի լուսանկարներ։ Ընդ որում, մեջը կան Արցախի ԱԱԾ աշխատակցի տվյալներ։ 

Հուլիսի 6. Ադրբեջանական հաքերային ֆոումում հրապարակվում են մի քանի հարյուր հայաստանցու անձնագրային տվյալներ։ Ընդ որում դա անձնագրերի լուսանկարներ են, մի մասում մարդիկ նկարահանվել են անձնագրերի հետ։ Նման նկարահանում պահանջում են, օրինակ, վարկային կամ նմանատիպ կազմաերպություններ, որոնց պետք է նույնականացնել մարդուն եւ համոզվել, որ նա չի օգտագործում մեկ այլ քաղաքացու անձնագիրը։ Ասեմ, որ առկա է նաեւ Արցախի ԱԱԾ աշխատակցի տվյալներ։ 

Սա արտահոսքի օրինակներից մեկն է։ Բլուրը իմ կողմից է արվել




Հուլիսի 7. Ադրբեջանական հաքերները Ֆեյսբուքում հրապարակաում են Արցախի Պաշտպանության բանակի զորամասի գույքագրմանը վերաբերող թերթիկներ, որը ներառում է նաեւ ավտոմոբիլային պարկի վերաբերյալ տեղեկաություններ։ Թերթիկները ինչ-որ մեկը նկարահանել է եւ, ամենայն հավանականությամբ, իր անձնական “մայլով” ուղարկել մեկ ուրիշ հանճարի։ Սա արդեն մի դեպք է, որ պետք է երկրում բարձրացներ մեծ աղմուկ։ Լսու՞մ եք աղմուկը։ Ես էլ չեմ լսում։




Սա արտահոսքի օրինակներից մեկն է։ Տվյալների մի մասը ես ջնջել եմ



Հուլիսի 13. Ադրբեջանական հաքերները կոտրում են միանգամից gov.am, e-gov.am, primeminister.am կայքերը։

Հետագայում ադրբեջանական հաքերային թիմերը հայտարարում են, որ կոտրել են եւ ներթափանցել կառավարական սերվերների մեջ եւ կորզել մի քանի տերաբայթ տեղեկատվություն պետական փաստաթղթաշրջանառության էլեկտրոնային համակարգից։

 Արցախյան պատերազմ 


 Այս դեպքում հարձակումների քանակն ու որակը խոսում էր այն մասին, որ ադրբեջանական կողմից ներգրավվել էին նաեւ օժանդակ ուժեր։ Դա հնարավոր է լինեին թուրքական հաքերային խմբավորումներ։ Ինչպես նաեւ վարձկան հաքերային միավորումներ։ 

 Պատերազմի առաջին իսկ օրը, սսեպտեմբերի 27-ին հաքերներին հաջողվեց փոխել մոտ 90 կայքերի DNS հարցումները եւ ուղղորդել դեպի քարոզչական էջ։ Իրականում, կոտրվել էր մեկ CLoudflare հաշիվ, որին կցված էին բոլոր այդ կայքերը եւ դրա միջոցով բոլորի այցելուները ուղղորդվել էին մեկ այլ տեղ․ 





Հարձակման թիրախ էին դարձել նաեւ  տաս լրատվական կայք - բարեբախտաբար, կարճաժամկետ․
 http://1in.am 
http://a1plus.am 
http://armenpress.am 
http://armtimes.com 
http://blognews.am 
http://hetq.am 
http://mamul.am 
http://mediamax.am 
http://news.am 
http://zhamanak.com 

 Հոկտեմբերի 10 իրականացվեց աննախադեպ հարձակում, որի հետեւանքով կոտրվեցին գրեթե բոլոր պետական կայքերը, ինչպես նաեւ Սահմանադական դատարանի, Մարդու իրավունքների պաշտպանի եւ այլն։ Նաեւ կոտրվեցին Արցախի Հնարապետության պետական կայքերը։ 

Մոտ հիսուն կարեւորագույն կայք դուրս հանվեց շարքից․


Այս տեսքն ուներ ողջ ՀՀ եւ ԱՀ պետական տիրույթը 

 Նույն ժամանակ իրականացվել էր ներթափանցում կառավարական սերվերներ։ Մինչեւ հիմա այդքան էլ հասկանալի չէ, թե որ քանակի տեղեկատվություն է կորզվել։ Գողացած այլերի մի մասը հասանելի է համացանցում բաց տեսքով։ Եղածից կարելի է անել եզրակացույթուն, որ Ադրբեջանի ձեռքում են հայտնվել բազմաթիվ ծառայողական եւ գաղտնի փաստաթղթեր Նախագահի աշխատակազմից, ԱԳՆ-ից, ՊՆ-ից եւ այլն։ Փաստաթղթերի մի մասը 2020 թվականի սեպտեմբերին են մակագրվել, ինչը խոսում է այն մասին, որ հարձակումը նոր պատերազմի ժամանակ է իրականացվել եւ անմիջական կապ չունի հնարավոր հուլիսին եղած - եթե այն եղել էր - արտահոսքի հետ։ Նաեւ ցանցում է հայտնվել Ղարաբաղ Տելեկոմի բաժանորդների անձնական տվյալներով ֆայլը։ Նման զանգվածային եւ աննախադեպ արտահոսքներով կիբեր-հարձակում Հայաստանի դեմ երբեք մինչ այս պահը չէր իրականացվել։ 

Զուգահեռ պետական եւ լրատվական կայքերի դեմ իրականացվում էր անընդհատ եւ ուժգին DDoS հարձակում, ինչին արդեն անդրադարձել էի։ 

 Ողջ ընթացքում շարունակվում էին ֆիշինգային հարձակումները սոցցանցերում օգտատերերի դեմ։ Նույնպես իրականացվում էին հարձակունմեր մեսենջերների մակարդակով։ Ընդ որում այստեղ դիտարկվում էր նաեւ թիրախավորված հարձակումների փորձ բարձրաստիճան պաշտոնյաների եւ զինվորականների դեմ։







Թիրախային հարձակման փորձի օրինակ 

 Նույնպես որպես հոգեբանական ճնշման ձեւ կիրառվում էին հարձակումներ տեսախցիկների վրա։ Այստեղ կիրառվում էր ստանդարտ եւ պարզ մեթոդ - որոնվում էին գործարանային գաղտնաբառ ունեցող տեսախցիկներ, որոնց մեջ իրականացվում էր ներթափանցում։ Ինչից հետո տեսանյութերը տարածվում էին համացանցով։ Այնտեղ, որտեղ հնարավոր էր, նաեւ բարձրախոսով միացվում էր Ադրբեջանի օրհներգը։ Նման հարձակումներ իրականացվել էին հարյուրավոր տեսախցիկների վրա, որոնք տեղադրված էին ինչպես հանրային վայրերում, այնպես էլ տներում։



Կոտրված տեսախցիկից տեսանյութ Ֆեյսբուքում 

 Պատերազմի փորձը ցույց տվեց, որ Հայաստանը պատրաստ չէր դիմակայելու բազմակողմանի, բազմավեկտոր եւ լայնածավալ հաքերային հարձակումներին։ Այլ հարց է, թե որքանով դրանք ազդեցին ընդհանուր իրավիճակի վրա։Հաշվի առնելով գաղտնի փաստաթղթերի արտահոսքները, արձագանքները կարող են լինել երկարաժամկետ։

Ինչպե՞ս դուրս գալ էլ փոստի և սոցցանցերի հաշիվներից այլ սարքերից

Քանի որ շատ արցախցիներ թողել են իրենց համակարգիչները Արցախում, եւ այնտեղ իրենք լոգին եղած են իրենց հաշիվներում եւ դա կարող է ընկնել թշնամու ...